Bệnh liệt mặt hay còn gọi là liệt dây não bộ số VII, bao gồm cả liệt VII ngoại vi và liệt VII trung ương, có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi và đồng đều cả hai giới. Bệnh ngày càng trở nên thông dụng do người bị bệnh chủ quan và thiếu kỹ năng và kiến thức phòng tránh, tác động trầm trọng đến tình trạng sức khỏe, tâm lí và thẩm mỹ và làm đẹp khuôn mặt. Cùng tìm hiểu nội dung bài viết tại đây để sở hữu những hiểu biết đúng đắn và cách phòng tránh bệnh liệt mặt tốt nhất cho chính bản thân mình và mái ấm gia đình.
Bệnh liệt mặt là gì?
Bệnh liệt mặt là giảm hoặc mất hoàn toàn vận độngvànbsp; cơ vùng mặt do dây não bộ số VII chi phối. Có thể liệt hoàn toàn ½ mặt (liệt VII ngoại biên) hoặc liệt ¼ mặt phía dưới (liệt VII trung ương).
Vậy cùng nghiên cứu qua về dây não bộ số VII ngay tại đây nhé:
Giải phẫu dây não bộ số VII
Dây não bộ số VII là dây não bộ hỗn hợp gồm có 4 nhân: nhân hoạt động, nhân cảm hứng (nhân bó đơn độc), nhân thực vật (nhân lệ tỵ và nhân bọt trên).
Vừa có công dụng hoạt động, cảm hứng, đủ chất và phản xạ, dây VII hoạt động những cơ bám da mặt, chi phối vị giác 2/3 trước lưỡi, hoạt động tiết dịch tuyến lệ, tuyến nước bọt dưới hàm và dưới lưỡi cùng những tuyến niêm mạc mũi.
Đường đi của dây não bộ số VII
Đường đi của dây VII chia làm 3 đoạn: đoạn trong sọ, đoạn trong xương đá và đoạn ngoài sọ.
- Đoạn trong sọ:
Từ rãnh hành-cầu, dây VII thoát ra khỏi não, đi vào xương đá qua lỗ tai trong.
- Đoạn trong xương đá:
Gồm 2 phần. Phần đi qua ống tai trong, những sợi não bộ tiền đình ốc tai nằm tại đáy ống, sợi não bộ hoạt động dây mặt nằm trên cùng, sợi cảm hứng và tự chủ nằm giữa là não bộ trung gian. Phần đi trong ống não bộ mặt có 3 đoạn: đoạn mê đạo, đoạn nhĩ và đoạn chũm.
- Đoạn ngoài sọ:
Dây VII qua lỗ châm chũm, bắt chéo cánh rồi chui vào tuyến mang tai. Chia làm hai nhánh thái dương – mặt và nhánh cổ – mặt, chi phối hoạt động cho cơ bám da mặt và cơ bám da cổ. Ở tuyến mang tai, dây VII và những nhánh nằm nông nhất, sâu hơn là tĩnh mạch máu dưới hàm và tĩnh mạch máu, động mạch máu cảnh ngoài.
Nguyên nhân
Một vài nguyên nhân kéo theo bệnh liệt mặt mà những chúng ta nên biết:
Bệnh liệt mặt ngoại vi
Theo Yvànbsp; học tiến bộ, nguyên nhân gây nên bệnh liệt mặt ngoại vi có hai thuyết. Ở mức độ đầu, dây VII phù nề, sưng đỏ, bị đàn áp trong ống Fallop, khi gặp lạnh, mạch máu co lại, thiếu nuôi dưỡng, dây VII thỏa mãn nhu cầu lại mà gây nên bệnh.
Đó là cách trình bày nguyên nhân theo thuyết về mạch máu. Theo thuyết virus, do virus gây nên bệnh vùng tai-mũi-họng như những bệnh viêm tai giữa, viêm tai xương chũm, gặp chấn thương vùng tai…gây tổn thương đến dây VII.
Bệnh liệt mặt trung ương
Do tổn ở một bên bán cầu não như nhũn não, gặp chấn thương sọ não, xuất huyết não, u não, u nền sọ… Hoặc do biến tướng u vòm họng, viêm màng não do lao.
Triệu chứng
Khi chúng ta phát hiện một vài triệu chứng này chứng tỏ bạn đang có dấu hiệu của nhóm bệnh liệt mặt rồi.
Bệnh liệt mặt ngoạivànbsp; vi
- Mất tương xứng 2 bên mặt
Ở trạng thái tĩnh, mặt bị kéo lệch sang bên lành. Mất nếp nhăn trán, rãnh mũi má mờ hoặc mất. Nhân trung lệch sang bên lành, nét mặt vô cảm.
Ở trạng thái động, khi người bệnh tiến hành những động tác cau mày, nhe răng, huýt sáo, thổi lửa… sự mất tương xứng càng trở nên rõ rệt.
- Thị lực nhắm không kín
Đó là dấu hiệu của dấu hiệu Charles Bell. Thị lực bên liệt nhắm không kín, tăng tiết nước thị lực, giảm phản xạ.
Lưỡi giả lệch về bên liệt do cơ bên lành đẩy sang.
Hơn nữa người bệnh còn có những triệu chứng như tê và cóng ở một bên mặt, ăn và uống rơi vãi hoặc đọng thức ăn. Một vài trường hợp nguyên nhân do viêm xoang lây nhiễm có thể sốt, đau nhức đầu, đau tai…
Bệnh liệt mặt trung ương
Khác với liệt VII ngoại vi, bệnh liệt mặt trung ương với tổn thương từ nhân trở lên trên, chỉ liệt ¼ dưới của mặt và không có dấu hiệu Charles Bell (thị lực nhắm không kín). Thường kèm theo liệt nửa người.
Biến đổi của nhóm bệnh liệt mặt
Bệnh liệt mặt dù là liệt ngoại biên hay trung ương nếu không phát hiện và trị liệu ngay bây giờ sẽ để lại nhiều biến tướng, tác động đến tình trạng sức khỏe và tâm lí. Có thể kể tên một vài biến tướng sau:
Viêm loét giác mạc
Trạng thái thị lực nhắm không kín trong bệnh liệt mặt ngoại vi, kèm theo rối loại điều tiết tuyến lệ, giảm phản xạ nếu không bảo vệ thị lực đúng cách dán, gió bụi bẩn đơn giản dễ dàng gây nhiễm trùng.
Lâu dần gây viêm loét giác mạc. Vì vậy, trong quy trình trị liệu, người bệnh cần hạn chế để thị lực tiếp xúc trực tiếp với gió bụi, đeo kính, vệ sinh thị lực liên tục bằng dung dịch NaCl 0.9%, trị liệu sớm khi có biến tướng viêm xoang lây nhiễm.
Co giật cơ hoặc co cứng lại cơ nửa mặt
Nếu không được phát hiện, để lâu không trị liệu có thể dẫn tới liệt hoàn toàn không hồi phục hoặc thoái hóa dây VII.
Tác động đến thẩm mỹ và làm đẹp
Khuôn mặt là đại diện thay mặt của cơ thể, luôn luôn được chú trọng bảo vệ và chăm sóc nhiều nhất. Bệnh liệt mặt làm mặt bị biến dạng, mất thời gian làm việc thể hiện xúc cảm, làm người bị bệnh cảm thấy tự ti, mặc cảm với nhan sắc của bạn. Gây tác động lớn đến công việc và những sinh hoạt xã hội của họ.
Tác động đến sinh hoạt
Nói khó, ăn và uống rơi vãi… làm cho sinh hoạt người bị bệnh trở nên khó khăn. Thỉnh thoảng gây mất tự nhiên, mất trang nhã khi cư xử, tiếp xúc trong đám đông, ngoài xã hội.
Phương pháp trị liệu
Tùy từng thể bệnh (liệt trung ương hay ngoại vi), nguyên nhân gây nên bệnh và những triệu chứng kèm theo mà có những phương pháp và nguyên tắc trị liệu khác nhau.
Tuy vậy, bệnh liệt mặt được xếp vào hàng những bệnh trị liệu hiệu quả nhất bằngvànbsp; Y học phương đông, bao gồm cả sử dụng Đông Y và thuốc Nam.
Đông Y
Theo y học phương Đông, bệnh liệt mặt thuộc chứng khẩu nhãn oa tà. Trên lâm sàng thường gặp ba thể là trúng phong hàn ở kinh lạc (nguyên nhân do lạnh), trúng phong nhiệt ở kinh lạc (nguyên nhân do viêm xoang lây nhiễm), ứ huyết ở kinh lạc (do gặp chấn thương). Tùy từng thể bệnh mà có phương và phương thuốc trị liệu riêng.
- Thể trúng phong hàn ở kinh lạc
Phương thuốc: Với thể này, sử dụng phương khu phong, tán hàn, thông kinh lạc với phương thuốc tiêu biểu là đại tần giao thang gồm những vị như độc hoạt 12g, khương hoạt 12g, tần giao 12g, bạch chỉ 10g có công dụng khu phong tán hàn.
Ngưu tất 12g, đương quy 12g, xuyên khung 12g, đẳng sâm 10g, bạch thược 10g công dụng bổ huyết, hoạt huyết. Những vị Hoàng cầm 8g, phục linh 10g, bạch truật 10g công dụng kiện tỳ thắng thấp. Cam thảo 06g điều hòa những vị thuốc.
Cách làm: Sắc ngày 01 thang, chia uống sáng chiều.
- Thể trúng phong nhiệt ở kinh lạc
Sẵn sàng: Sử dụng những vị thuốc có công dụng thanh nhiệt, giải độc, hoạt huyết. Có thể sử dụng phương thuốc nghiệm phương gồm những vị thanh nhiệt, giải độc như kim ngân hoa 12g, bồ công anh 10g, ké đầu ngựa 10g. Những vị hoạt huyết như đan sâm 12g, xuyên khung 10g, Ngưu tất 12g.
Cách làm: Sắc ngày 01 thang, chia uống sáng chiều.
- Thể huyết ứ ở kinh lạc
Sẵn sàng: Đó là thể liệt VII thường gặp do nguyên nhân sau ngã, gặp chấn thương sọ não, xuất huyết não, phẫu thuật vùng tai.
Sử dụng phương hành khí hoạt huyết, tiêu ứ với bài tứ vật đào hồng thang gia giảm gồm những vị: Xuyên khung 12g, đương quy 12g, hồng hoa 08g, đào nhân 10g, đan sâm 12g, ngưu tất 12g, tô mộc 08g, uất kim 06g, chỉ xác 06g, hương phụ 06g, bạch thược 12g.
Cách làm: Sắc ngày 01thang uống sáng chiều.
Kề bên việc sử dụng thuốc, những phương pháp trị liệu bằng y học phương đông như điện châm, cứu ngải và xoa bóp bấm huyệt, phục hồi công dụng vùng mặt cũng đem lại hiệu quả trị liệu cao. Nhất là những trường hợp bệnh liệt mặt do lạnh, do huyết ứ.
Nam Y
Trị liệu bệnh liệt mặt bằng thuốc nam đem lại hiệu quả chậm, nhưng đảm bảo tin cậy và ôn hòa, yên cầu người bệnh phải kiên trì, không được bỏ cuộc giữa chừng:
- Với những nguyên nhân gây nên bệnh do gặp chấn thương, bạn cũng có thể sử dụng những vị thuốc có công dụng hoạt huyết như ngưu tất nam, ích mẫu…
- Hoặc sử dụng những vị thanh nhiệt giải độc trong trường hợp do viêm xoang lây nhiễm như dau riếp cá, bồ công anh, kim ngân…
- Bệnh liệt mặt do lạnh bạn cũng có thể rang lá ngải cứu khô rồi chườm đủ ấm trên vùng nửa mặt mắc phải bệnh.
Những liệu pháp phòng tránh bệnh liệt mặt
Bệnh liệt mặt tùy từng nguyên nhân, đôi lúc đến bất thần mà ta không tìm được lí do nó xuất hiện. Tuy vậy, nếu biết được những phương pháp phòng tránh phù hợp, đúng đắn nhất, các bạn sẽ không mắc bệnh.
Nâng cao sức khỏe của cơ thể bằng phương pháp tập thể thao thể thao thường xuyên. Ăn uống đủ tiêu chuẩn chất, nhất là những loại rau xanh, trái cây hoặc bổ sung cập nhật vitamin C tổng hợp.
Giữ ấm cơ thể, quàng khăn, đeo khẩu trang chống bụi khi đi ra ngoài, nhất là khi trời lạnh. Hạn chế tiếp xúc trực tiếp với gió lạnh.
Để cơ thể thích ứng với thay đổi nhiệt độ, tránh đột ngột, trời lạnh khi ngủ dậy nên ngồi lại giường một lúc trước lúc ra ngoài.
Vào mùa nóng, sử dụng quạt tránh để luồng gió trực tiếp vào mặt, vào sau cùng gáy. Vào mùa lạnh, cần tắm nước nóng, ở trong phòng kín, hạn chế ra ngoài vào buổi tối dễ nhiễm lạnh.
Trị liệu dứt điểm những bệnh về tai mũi hòng, do gặp chấn thương. Đồng thời cùng lúc nên đi kiểm tra sức khỏe tình trạng sức khỏe định kì để phát hiện và trị liệu sớm những bệnh nguy hiểm gây nên bệnh liệt mặt như u não, viêm màng não, tai biến mạch máu não…
Nội dung bài viết trên đây đã cung ứng cho mình một vài thông tin đơn giản về loại bệnh liệt mặt. Khiến cho bạn phát hiện sớm, có hướng trị liệu và phòng tránh tốt nhất. Tuy vậy, nội dung bài viết này chỉ mang ý nghĩa xem thêm.
Khi phát hiện những dấu hiệu của nhóm bệnh, bạn cần đến ngay trung tâm y tế hay những trung tâm y tế để thăm khám và có chẩn đoán đúng đắn nhất, để phòng tránh bệnh liệt mặt tái phát và phòng tránh mọi biến tướng nặng nề.
Lưu ý: Nội dung bài viết chỉ mang ý nghĩa xem thêm, không nên vận dụng khi không có sự hướng dẫn và sử dụng từ BS.
